Merserize, yalnızca pamuk elyafına özgü bir işlem olup, pamuklu iplik, dokuma yada örme kumaşlara kalıcı bir parlaklık kazandıran ön terbiye işlemidir.
Pamuk liflerinin kostik (NaOH) ile şiştiği ilk kez İngiliz kimyacı John Mercer tarafından bulunduğu için, bu işleme merserizasyon denmiştir. Pamuklu mamulün (iplik veya kumaş) kuvvetli bazik çözelti ilemuamele edilmesi sırasında pamuk lifi fiziksel olarak şişer. Bu şişme nedeniyle pamuk lifinde bulunan doğal bükümlü yapı azalır ve yüzey düzgünlüğü arttığı için lif daha parlak görünür. Gergin ortamda kuvvetli bazik çözeltiyle karşılaşan selüloz molekülleri arasında daha düzgün bir yapılanma oluşur. Bu işlem, tüm pamuk terbiye işlemlerinin en önemlilerinden biridir.
Merserizasyonun Amacı
Merserizasyon parlaklığın, mukavemetin ve boya alma kabiliyetinin artması için yapılır. Gergin ortamda ve 15-18 °C’de yapılan bu işleme merserizasyon denir. Yüksek sıcaklıklarda (80 °C) serbest halde daha seyreltik sodyum hidroksit ile (3-5 g/l) yapılan işlem sonucu boya alma kabiliyeti yükselir. Bu işleme de kostikleme denir. Merserizasyon, terbiye dairelerinde ön terbiyenin her aşamasında yapılabildiği gibi boyalı mamule de yapılabilir.
Pamuğun merserize edilmesi işlemi:
- Pamuğa parlaklık kazandırır,
- Boya alımını arttırarak, merserize olmamış pamuktan daha parlak renkler üretilmesini sağlar (% 15-40 oranında boya tasarrufu sağlar),
- Liflerin mukavemetini yaklaşık % 10-30 oranında artırır,
- Ölü ve olgunlaşmamış liflerin boyanma farklılığı elimine olur,
- Kumaşların boyut çekmezliği ± % 2 artar,
- Mamülün görünümü düzgünleşir, kostik etkisiyle doğal bükümlü lif yapısı; daha yuvarlak bir yapı kazanarak, bükümsüz, şişmiş ve uzunluktan çekmiş duruma geçer.
Merserizasyon işlemi; zincirli ve zincirsiz olmak üzere özel tasarlanmış merserizasyon makinelerinde, ham bez halinde, haşıl sökmeden sonra veya ağartmadan sonra yapılabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder